کوردپرێس:

 ئایا یەکێتیی جددیە لە جیابوونەوەی دارایی لە رێگەی بەغدادەوە؟ زانیاری زیاتر لە درێژەی ئەم راپۆرتەدا...

وەفدێک بۆ جیاکردنەوەی دارایی

رۆژی ۲۷ی ئەم مانگە وەفدی مەکتەبی سیاسی یەکێتیی نیشتمانی کوردستان چووە بەغداد، ئەم وەفدە رەفعەت عەبدوڵا بڕیاردەری دەستەی کارگێڕی مەکتەبی سیاسیی سەرۆکایەتیی دەکرد‌و پێکهاتبوو لە هەریەکە لە رزگار حاجی حەمە ئەندامی مەکتەبی سیاسی‌و نزار ئامێدی وەزیری ژینگەی عێراق ‌و خالید شوانی وەزیری دادی عێراق.

وەفدەکەی یەکێتیی لەگەڵ هادی عامری سەرۆکی هاوپەیمانی فەتح‌و نوری مالیکی سەرۆکی ئیئتیلافی دەوڵەتی یاسا دیداری کرد، عامری ‌و مالیکی دوان لە کاریگەرترین سەرکردە سیاسییەکانی شیعەن لەناو هاوپەیمانی چوارچێوەی هەماهەنگییدا، وەفدەکە محەمەد حەلبوسی سەرۆکی پەرلەمانیشی بینی، کە یەکێکە لە کارەکتەرە بەهێزەکانی ناو ئیئتیلافی ئیدارەی دەوڵەت، واتە ئیئتیلافی دەسەڵاتداری ئێستای عێراق.

بەگوێرەی ئەو زانیارییانەی لە چەند سەرچاوەیەکی ئاگادارەوە لە بەغداد دەست درەو کەوتوون، لەم سەردانەدا وەفدی یەکێتیی داوایان لە لایەنە دەسەڵاتدارەکانی عێراق کردووە لە یاسای بودجەی فیدراڵدا رەچاوی دۆخی دارایی سلێمانی بکرێت، بەجۆرێک سلێمانی لەڕووی داراییەوە سەربەخۆ بێت ‌و وابەستە نەکرێت بە دەسەڵاتی حکوومەتەوە لە هەولێر.

وەفدی یەکێتیی بەراشکاوی بە لایەنە شیعەکانیان وتووە: "ئێمە متمانەمان بە مەسروور بارزانی نییە، بۆیە دەنگ بە پرۆژەیاسای بودجە نادەین تاوەکو دڵنیاییمان پێنەدرێت لە بودجەکەدا دۆخی دارایی سلێمانی باشدەبێت". لەپێناو جیاکردنەوەی دارایی سلێمانی لە دەسەڵاتی هەولێر لەناو بودجەدا، وەفدی یەکێتیی بەڵێنیانداوە هەموو ئەو پابەندییانە جێبەجێ بکەن کە لە بەغدادەوە دەکەوێتە ئەستۆی سنوری ئیدارەی سلێمانی.

بودجەی ۲۰۲۳ی عێراق کە بڕیارە هەمان کۆپی بکرێت بە بودجە بۆ ساڵانی ۲۰۲۲‌و ۲۰۲۳، لە پەرلەمان خوێندنەوەی یەکەمی بۆ کراوە‌ و چاوەڕێی خوێندنەوەی دووەم‌ و پەسەندکردن دەکات، یەکێتیی کە هیچ ئاماژەیەک بۆ رێککەوتن لەگەڵ پارتی‌و گەڕانەوە بۆ ناو کۆبونەوەکانی حکوومەت نابینێت، جارێکی تر بڕیاری داوە لە بەغدادەوە هەوڵەکانی دەستپێبکاتەوە، بەتایبەتیش کە بۆ موچەی مانگی ئازار، کورتهێنان لە خەرجی مووچەدا لە سلێمانی روویداو ئەمەش مشتومڕێکی تری لەنێوان پارتی‌و یەکێتیدا دروست کردەوە.

درەو زانیویەتی، وەڵامی لایەنە شیعەکان بۆ وەفدەکەی یەکێتیی ئەوە بوو، یەکێتی وەکو لایەنێکی بەشدار لە ئیئتیلافی دەسەڵاتداری عێراق داواکارییەکانی سەبارەت بە یاسای بودجە بباتە ناو کۆبونەوەی ئیئتیلافی ئیدارەی دەوڵەت، ئەگەر یەکێتیی داواکارییەکانی بردە ناو ئەو کۆبونەوەکە‌و پارتی ناڕەزایەتی دەربڕی، لەم حاڵەتەدا لایەنە شیعەکان بەڵێنیان داوە پاڵپشتی لە داواکاری یەکێتیی بکەن بۆ جیاکردنەوەی دارایی سلێمانی لەناو بودجەدا.

یەکێتیی ئێستا چانسی ئەوەی بۆ هاتوەتە پێشەوە بە پشتیوانی شیعەکان، پشکی خۆی لە بودجەی عێراقدا جیابکاتەوە، بەڵام زانیارییەکان ئاماژە بەوە دەکەن ئەوەی هەیە زیاتر لە مانۆڕێکی سیاسی دەچێت‌و هێشتا یەکێتیی زۆر جددی نییە لە جێبەجێکردنی ئەم بژاردەیە، ترسی هەیە لەم حاڵەتەدا هەرێمی کوردستان بەتەواوەتی توشی دابەشبوون‌و دوو ئیدارەیی ببێتەوە‌و پارتی بەرپرسیارێتی دابەشبوونەوەی کوردستان بخاتە ئەستۆی یەکێتیی.

ئەمە لەکاتێکدایە وادەی پەسەندکردنی بودجە تا دێت نزیکتر دەبێتەوە‌و چانسی گەڕانەوەی یەکێتیی بۆ ناو کۆبونەوەکانی ئەنجومەنی وەزیران‌و رێککەوتن لەگەڵ مەسروور بارزانی رۆژ لەدوای رۆژ دورتر دەکەوێتەوە.

هەوڵێکی کۆن لە بەرگێکی نوێدا

رۆژی ۱۷ی ئەم مانگە لەسەر پێشنیازی عەبدوڵای حاجی مەحمود وەزیری شەهیدان‌و ئەنفالکراوان، وەفدێکی حکوومەت کە پێکهاتبوو لە دانا عەبدولکەریم وەزیری ئاوەدانکردنەوە لە پشکی گۆڕان‌و پشتیوان سادق وەزیری ئەوقاف لە پشکی پارتی‌و عەبدوڵای حاجی مەحمود وەزیری شەهیدان لە پشکی پارتی سۆسیال دیموکرات، لە هەولێر سەردانی قوباد تاڵەبانییان کرد.

دوای شەش مانگ لە بایکۆت کردنی کۆبونەوەکانی ئەنجومەنی وەزیران لەلایەن قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆک وەزیران‌و سەرۆکی تیمی یەکێتیی، ئەمە یەکەم دانوستانی فەرمی حکومی بوو لەپێناو گەڕاندنەوەی یەکێتیی بۆ ناو کۆبونەوەکان، بەڵام ئەم دانوستانەش شکستی هێناو ئێستا مەسروور بارزانی کارتی هەمواری وزاری‌و گۆڕینی تیمی یەکێتیی لەناو حکوومەت بەرزکردوەتەوە.

بەرزکردنەوەی ئەم کارتە لەلایەن مەسروور بارزانییەوە پێدەچێت پەیوەندی بەو گفتوگۆیانەوە هەبێت کە بەر لە دوو رۆژ وەفدی مەکتەبی سیاسی یەکێتیی لە بەغداد لەگەڵ لایەنە شیعەکان کردویه‌تی سەبارەت بە جیاکردنەوەی دارایی سلێمانی لەناو بودجەدا.

هەوڵی جیابونەوەی دارایی سلێمانی نوێ نییە، بەگوێرەی زانیارییەکانی درەو، بەر لە رووداوەکانی ۸ی تەموزی ناوخۆی یەکێتیی ‌و تەقینەوەی ناکۆکییەکانی نێوان دوو هاوسەرۆکەکە، یەکێتیی هەوڵێکی لەوجۆرەی هەبووە، کرۆکی هەوڵەکەش ئەوە بووە یەکێتی وەکو دەسەڵاتداری زۆنی سلێمانی، کێڵگەی غازی کۆرمۆر تا تاکە سەرچاوەی غازی هەرێمی کوردستانە، بەشێوەیەکی هاوبەش لەگەڵ حکوومەتی عێراق بەڕێوەببات، بەمەرجێک حکوومەتی فیدراڵ مامەڵەی دارایی راستەوخۆ لەگەڵ ئیدارەی سلێمانی بکات، بەڵام ئەم هەوڵە بەهۆی گۆڕانکارییە سیاسییەکانەوە لە بەغداد، لەکاتی خۆیدا لەبارچوو.

لە مانگی کانونی دووەمی ئەمساڵیشدا، لە کۆبونەوەیەکی لایەنەکانی ئیئتیلافی ئیدارەی دەوڵەتدا، کە لەماڵی موسەننا سامەڕائی سەبارەت بە یاسای بودجە‌و چۆنیەتی ئامادەکردنی یاسای نەوت ‌و غاز بەڕێوەچوو، لەبەردەم ئامادەبوانی کۆبونەوەکەدا کە یەکێکیان فوئاد حسێن سەرۆکی تیمی پارتی بوو، بافڵ تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتیی وتی: "ئێمە قسەی خۆمان هەیە لەسەر یاسای نەوت‌و غازو یاسای بودجە، ناکرێت یاساکە بە دڵی حکوومەتەکەی پارتی بێت، چونکە ئەو حکوومەتەی ئێستا لە هەرێم هەیە حکوومەتێکی کاربەڕێکەرەو حکوومەتی ئێمە نییە، حکوومەتی پارتیەو سزای سلێمانی دەدات‌و ئێمە دیراسەی کشانەوە لەحکوومەت دەکەین".

هەر لەم کۆبونەوەیەدا، بافڵ تاڵەبانی ئاماژەی بەوە کردبوو "لە یاسای نەوت‌و غازی فیدراڵ هەروەها لە یاسای بودجەشدا دەبێت مافی رێککەوتنی پارێزگاکان پارێزراو بێت، ئێمە ئەمانەوێت کوانتاکتی تەواوەتیمان لەگەڵ حکوومەتی عێراقدا هەبێت". ئەوەی بە دیاریکراوی بافڵ تاڵەبانی لە یاسای نەوت‌و غازی فیدراڵدا داوای کردووە، بەپێی زانیارییەکانی درەو ئەوەیە" مافی رێککەوتنی پارێزگاکان لەگەڵ حکوومەتی ناوەندی پارێزراو بێت".

یەکێتی دەیەوێت لەیاسای بودجەی ۲۰۲۳دا بڕگەیەک جێگای بکرێتەوە‌و بەپێی ئەو بڕگەیە پارێزگای سلێمانی بتوانێت مامەڵەی دارایی راستەوخۆ لەگەڵ حکوومەتی فیدراڵ بکات نەک حکوومەتی هەرێم، بەتایبەتیش ئەوەی پەیوەندیدارە بە موچەی فەرمانبەرانەوە یاخود ئیمزاکردنی گرێبەست لە بواری نەوت‌و غازدا لەگەڵ حکوومەتی ناوەندیی.

لە هەرێمی کوردستان نەوت ‌و غاز وەکوو دوو سەرچاوەی گرنگی سامانی سروشتی دابەشبووە بەسەر پارتی‌و یەکێتیدا، نەوت کارتی بەهێزی دەستی پارتییە چونکە زۆرینەی ئەو نەوتەی کە هەرێم هەناردەی دەرەوەی دەکات لە ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی پارتیدا بەرهەمدەهێنرێت، تاکە سەرچاوەی غازی سروشتی هەرێمی کوردستانیش کە کێڵگەی "کۆرمۆر"ە، دەکەوێتە ناوچەی ژێر دەسەڵاتی یەکێتییەوە.

ئەم ساڵانەی دوایی یەکێتیی چەندجارێک لەرێگەی بەغدادەوە هەوڵی ئەوەیداوە وەبەرهێنان لە غازی کۆرمۆردا بکات، تا ئاستی هەناردەکردنی غاز لەرێگەی گرێبەستێکەوە لەگەڵ حکوومەتی عێراق، یەکێتیی خوازیاری ئەوەیە کۆمپانیایەک بە هاوبەشی لەگەڵ حکوومەتی عێراق دروست بکات‌و غازی کۆرمۆر بە بۆری بگوازێتەوە بۆ ماڵان‌و وێستگەکانی کارەبا، پارتیش دەیەوێت هاوشێوەی نەوتەکە، غازی کۆرمۆر رەوانەی تورکیا بکات.

بەمدواییە بافڵ تاڵەبانی ئاماژەی بە کارتێکی تری یەکێتی کرد دژی پارتی، ئەوەش کاتێک بوو کە وتی" کۆندێنسەیتی ئێمە کوالیتی نەوتی هەرێمی بەرزکردوەتەوە، ئەگەر هەناردەی کۆرمۆر رابگرین پارتی زەرەر دەکات"، ئەمە مەبەست لەو بڕە نەوتە بەرهەمهێنراوەی کێڵگەی کۆرمۆرە کە دەکرێت ناو بۆری هەناردەی نەوتی هەرێمەوە بۆ بەرزکردنەوەی کوالیتی نەوتەکە.  

واتا ئەمە جاری یەکەم نییە یەکێتیی کێشەکانی لەگەڵ پارتی دەباتە سەر مێزی گفتوگۆکانی بەغدادو داوای جیابونەوەی دارایی دەکات؛ جیابونەوەی دارایی سلێمانی لە هەولێر، بەواتای دروستبوونەوەی دوو ئیدارەیی دێت، چونکە لە ئێستادا بەهۆی ناکۆکییەکانی پارتی‌و یەکێتییەوە، تاڕادەیەک لەڕووی کارگێڕییەوە دوو ئیدارەیی سەریهەڵداوەتەوە.

کێشەی دارایی پارتی ‌و یەکێتیی

کێشەی دارایی پارتی‌ و یەکێتیی وەکوو دەسەڵاتداری دوو زۆنی جیاوازی هەرێمی کوردستان نوێ نییە، ریشەی دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی شەڕی ناوخۆ‌و دواتریش دانوستانی ئاشتیی‌و یەکخستنەوەی هەردوو حکوومەتەکەی کوردستان.

سەرەتای ناکۆکی پارتی‌و یەکێتی لەسەر چۆنیەتی دابەش کردنی داهاتەکان داهاتی گومرگەکان، چونکە ئەوکات هێشتا داهاتی نەوت سەری هەڵنەداوە دەگەڕێتەوە بۆ رۆژانی شەڕی ناوخۆیی‌و بەدیاریکراویش لە قۆناغی دووەمی شەڕەکەدا ۱۹۹۴.

لەدواین کتێبی بیرەوەری خۆیدا، مەسعوود بارزانی سەرۆکی پارتی نوسیویەتی"یەکێتی بابەتی گومرگی ئیبراهیم خەلیلی کردبوو بە وێردی سەر زمانی، گوایە پارتی پشکیان لە داهاتی گومرگی ئیبراهیم خەلیل ناداتێ‌و ئەوان داوای مافیان دەکەن".

بارزانی گومان لەسەر ئەم گرفتە دادەنێت‌و دەڵێ "پرسیارەکە ئەوەبوو ئایا کاتێک یەکێتی لە ۱ی ئایاری ۱۹۹۴دا لە سلێمانی‌و گەرمیان پەلاماری بارەگاکانی پارتییان دا، کێشەی گومرگ هەبوو؟.. چ عەقڵ‌و مەنتقێک قبوڵی دەکات پارتی پارە بە لایەنێک بدات کە دروشمی لەناوبردنی بەرزکردوەتەوە‌و هەوڵی سڕینەوەی دەدات".

هاوشێوەی ئێستا کە پارتییەکان گومانیان لە داهاتەکانی سلێمانی هەیە، لە رۆژانی شەڕی ناوخۆشدا هەمان گومان لە راست‌و دروستی داهاتەکان لە ئارادا بووە، بارزانی لە یادەوەرییەکانی خۆیدا لەبارەی بارودۆخی دارایی ئەو سەردەمەوە نووسیویەتی: "داهاتی یەکێتی لە باشماخ ‌و خاڵە سنوورییەکانی دیکەیان لەگەڵ ئێران لە داهاتی گومرگی ئیبراهیم خەلیل کەمتر نەبوو، وروژاندنی بابەتی ئیبراهیم خەلیل، تەنیا بیانووی یەکێتی بوو بۆ دەستپێکردنەوەی شەڕ".

بارزانی هیچ داتا‌ و ژمارەیەکی لەبارەی داهاتی گومرگەکان لەو سەردەمەدا چ گومرگەکانی بندەستی پارتی چ ئەوانەی یەکێتی بڵاو نەکردوەتەوە، بۆ سەلماندنی ئەوەی داهاتی هەردوولا وەکوو یەکترن تەنیا دەڵێت: "ئەگەر راست بێت یەکێتی بێ پارە بووبن ئەو هەموو تێچوونەی شەڕیان چۆن ‌و لەکوێ دابین دەکرد؟"، بەوتەی بارزانی ئەمە بەڵگەی ئەو راستیەیە لەو سەردەمەدا ۱۹۹۴ ئەگەر داهاتی یەکێتی لە پارتی زیاتر نەبووبێت، کەمتر نەبووە.

سەرباری ئەوەی بارزانی نکولی لەوە دەکات ئیدارەی یەکێتی لە سلێمانی داهاتیان لە ئیدارەی سلێمانی کەمتر بووبێت، بەڵام لە ساڵی ۱۹۹۸دا کە شەڕی ناوخۆیی راوەستاوە ‌و یەکێتی ‌و پارتی دەستیان بە گفتوگۆی ئاشتیی کردووە، لە وەڵامی دەستپێشخەرییەکدا کە لەو ساڵەدا عەزیز محەمەد سکرتێری پێشووی حزبی شیوعی بۆ ئاشتیی کردوویەتی، پارتی بە فەرمی رەزامەندی دەربڕیوە لەسەر ئەوەی "کورتهێنانی داهاتی سلێمانی پڕ بکاتەوە، بەمەرجێک پارەکە بۆ کار و پرۆژە خزمەتگوزارییەکان تەرخان بکرێت".

بەمە دەردەکەوێت لە شوباتی ساڵی ۱۹۹۸وە پارتی بە فەرمی دانی بەوەدا ناوە داهاتەکانی سلێمانی بەشی خەرجییەکانی ناکات‌و پێویستی بە یارمەتیی هەولێرو دهۆک هەیە.

رۆژی ۱۷ی ئەیلولی ۱۹۹۸ دوای چوار ساڵ شەڕو نیوە ئاگربەست، بارزانی‌ و تاڵەبانی لە واشنتۆن رێککەوتنی ئاشتییان ئیمزا کرد، بابەتی کێشەی دارایی نێوان هەردوولا کە کێشەی سەرەکی بوو، لە رێککەوتنەکەدا بە ژمارە و داتا یەکلا نەکرایەوە‌ و بەجێهێڵدرا بۆ ئەوەی دواتر هەردوو حزبەکە خۆیان رێککەوتنی لەسەر بکەن، بەڵام بەگوێرەی رێککەوتنەکە بەبێ دیاری کردنی بە ژمارە، پارتی رەزامەندی نیشاندا لەسەر ئەوەی یارمەتی دارایی ناوچەی سلێمانی بدات.

مام جەلال لە دیداری تەمەندا لەبارەی ئەو بڕگەی رێککەوتنی ئاشتیی کە تایبەتە بە پرسی دارایی دەڵێ" یەکەمجار ئەمریکییەکان پرۆژەیەکی تریان هێنابوو، ئەو پرۆژەیە زیاتر داخوازییەکانی ئێمەی تێدا دیار بوو، بەتایبەتی مەسەلەی دەرامەت‌ و یارمەتی.. هەندێک لە برادەرانی پارتی پێیانوابوو ئەو پرۆژە ئەمریکییە لە نووسینی دکتۆر بەرهەم بووە، بۆیە ئەوان قبووڵیان نەکرد، جارێکی کە پرۆژەیەکی تر هاتەوە کە هەردوولامان قبووڵمان کرد".

لەبارەی پرۆژەی دووەمی ئەمریکییەکان کە دواجار بوو بە رێککەوتنی ئاشتیی، تاڵەبانی هەندێک گلەیی هەیە‌و دەڵێ" هەندێک کەلەبەرمان تێیدا هێشتبووەوە کە نەدەبوو تێیدا بێت، لەوانە: هەندێک خاڵ هەروا مابووەوە، بۆنمونە ماددەی یەکەم لە رێککەوتنامەکە دەڵێ: دەبێ پارتی لەبەرامبەردا لە برایم خەلیل بەشی یەکێتی بدات، دەبوایە بەشی یەکێتی چەندە دیاری بکرێت، چوونکە کە هاتە سەرئەوە بەبیانوی ئەوەی چەند و چۆنە، خۆیان پارتی لێ کێشایەوە".

بەپێی گێڕانەوەی تاڵەبانی، دوای رێککەوتنی ئاشتیی، سەرەتا پارتی وتویانە مانگانە بڕی ۳۰ ملیۆن دینار بە یەکێتی دەدەن، دواتر وتویانە ۱۰ ملیۆن دینار دەدەن، تاڵەبانی دەڵێ" ئەگەر ئێمە لەرێککەوتنەکەدا بمانووسیایە، پارتی ناچار دەبوو جێبەجێی بکات، ئەگەر ئەوەمان بکردایە تووشی ئەو هەموو گیروگرفتە نەدەبووین".

دوای رێککەوتنی ئاشتیی لە ساڵی ۱۹۹۸، حکوومەتی پارتی‌ و یەکێتیی تاوەکوو ساڵی ۲۰۰۵ بەتەواوەتی یەکینەگرتەوە، لەو ساڵانەدا بەپشتبەستن بە رێککەوتنی ئاشتیی یەکێتیی مانگانە بڕە پارەیەکی لە پارتی وەرگرتووە بۆ پڕکردنەوەی کورتهێنانی خەرجییەکانی.

ساڵی ۲۰۰۵‌و دوای روخانی رژێمی سەددام، لەژێر فشاری ئەو گۆڕانکارییانەی لە عێراق هاتنەکایەوە، پارتی‌و یەکێتیی بڕیاریان دا حکوومەتەکانیان یەکبخەوە، رێککەوتن لەسەر ئەوەی پۆستی سەرۆکی حکوومەت ‌و سەرۆکی پەرلەمان دوو ساڵ بە دوو ساڵ لەنێوان خۆیاندا دابەش بکەن.

لەدوای ڕووخانی سەددامەوە ئیتر داهاتی گومرگەکان ئەو سەرەنجە زۆری لەسەر نەماو ناردنی ۱۷%ی بودجەی عێراق بۆ هەرێمی کوردستان بوو بە شادەماری ململانێ ئابورییەکانی هەردوو حزب. 

ساڵی ۲۰۰۵ پشکی هەرێم لە بەغداوە بڕەکەی ۳ ملیار و ۱۳۴ ملیۆن دۆلار بووە، ئەم بڕە پارەیە بەمشێوەیە دابەش کراوە بەسەر هەردوو ناوچەی دەسەڵاتی پارتی‌ و یەکێتیدا:

• رێژەی ۵۴% بۆ سنووری پارتی

• رێژەی ۴۶% بۆ سنووری یەکێتیی

لەدوای ساڵی ۲۰۰۷ەوە هەرێمی کوردستان بووە بە خاوەنی سەرچاوەیەکی تری داهات کە دۆزینەوە‌و دەرهێنانی نەوت بوو، ئیتر لەم سەردەمەوە باس‌و خواست لەبارەی چۆنیەتی دابەش کردنی شیرینی گرێبەستەکانی نەوت لەنێوان پارتی ‌و یەکێتیی سەری هەڵدا، ساڵی ۲۰۱۰ ئاشتی هەورامی لە پەرلەمانی کوردستان وتی: "بڕی ۴ ملیار دۆلار پارەی شیرینی نەوتمان بۆ کابینەی داهاتووی حکوومەت بەجێهێشتووە".

دۆخی دارایی ئێستا

ئێستا هەرێمی کوردستان بە هەردوو ناوچەی ژێر دەسەڵاتی پارتی‌ و یەکێتییەوە مانگانە تەنیا بۆ خەرجی مووچە پێویستی بە بڕی ۹۳۰ ملیار دینارە‌ و بۆ خەرجی بەکارخستن پێویستی بە بڕی ۱۲۰ ملیار دینارە.

واتە بە تێکڕا کۆی خەرجی مانگانەی حکوومەتی هەرێم بە مووچە‌ و بەکارخستن‌ و وەبەرهێنان‌ و کارەبا‌ و خزمەتگوزارییەکانی ترەوە بڕەکەی ترلیۆنێک‌ و ۱۵۰ ملیار دینارە، ئەمە بەپێی راگەیەندراوی حکوومەت بۆ خەرجی ‌و داهاتەکان لە مانگی ئایاری ۲۰۲۲دا.

ئێستا داهاتەکانی هەرێمی کوردستان بەم شێوەیەن:

•    داهاتی نەوت: بەهۆی ڕاوەستانی هەناردەی نەوتەوە داهاتەکە ڕاوەستاوە، لەبری ئەمە حکوومەتی فیدراڵ بەڵێنی داوە بڕی ۴۰۰ ملیار دینار تر بنێرێت

•    داهاتی ناوخۆ: مانگانە نزیکەی ۲۵۰ ملیار دینارە.

•    هاوپەیمانان مانگانە بڕی ۳۱ ملیار دینار وەکوو هاوکاری بە حکوومەتی هەرێم دەدەن.

بەگوێرەی رێککەوتنێکی رانەگەیەندراوی نێوان پارتی‌ و یەکێتی لە ساڵی ۲۰۲۱ەوە بڕیادراوە خەرجی‌و داهات لەنێوان سنووری پارتی‌ و یەکێتیدا لەسەر بنەمای:

•    ۵۷% بۆ سنووری هەولێر و دهۆک سنووری پارتی

•    ۴۳% بۆ سنووری سلێمانی سنووری یەکێتی

هەر بەگوێرەی ئەو رێککەوتنە کە ناوی لێنراوە "لامەرکەزیەتی دارایی"، ئیدارەی سلێمانی دەبێت مانگانە لە  داهاتی خۆی بڕی ۹۰ ملیار دینار بۆ خەرجی موچە‌و خەرجی سیادی هەرێم تەرخان بکات، کە لەو بڕە پارەیەش ۷۵ ملیار دیناری تەنیا بۆ تەواوکردنی خەرجەی موچەی سنوری سلێمانی دەڕوات کە مانگانە بە تێکڕا بڕەکەی ۳۶۵ ملیار دینارە‌و بڕی ۱۵ ملیار دیناری داهاتی سلێمانیش بۆ خەرجی سیادی دەڕوات، ئەمە لە کاتێکدایە بۆ دواین مانگ داهاتی سلێمانی ۶۱ ملیار دینار بووە.

بەپێی قسەی زیاد جەبار سەرۆکی فراکسیۆنی یەکێتیی لە پەرلەمانی کوردستان "لەماوەی ۸ی مانگی رابردوودا ۲۴۲ ملیار و ۴۳۸ ملیۆن دینار کورتهێنانی مانگانە هەبووە لە سنووری پارێزگای سلێمانی".