به‌پێی هه‌واڵی کوردپرێس، ده‌قی یادداشته‌که به‌م شێوازه‌یه:
ڕووداوی دڵته‌زێنی بوومه‌له‌رزه‌ی ڕۆژئاوای ئێران زیاتر له هه‌موو شارێک، کرماشانی داخدار کرد. میدیا و تۆڕه کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کان ڕۆڵی تێخی دووده‌میان له‌و کاره‌ساته‌دا گێڕا. ئه‌و به‌شه‌ی به‌رهه‌می میدیاکان که له تۆڕه کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کاندا توانیی هه‌ستی پاک و مرۆڤدۆستانه له کۆمه‌ڵگادا ببزوێنێت و هاووڵاتییان له تێکڕای وڵاته‌وه به ده‌م هاووڵاتییانمانه‌وه له ڕۆژئاوای وڵات بچن جێگای ڕێزه. هه‌ر بۆیه‌ش ڕه‌نگدانه‌وه‌ی هه‌واڵ و ڕووداوی ڕاسته‌قینه له‌و چه‌شنه کاره‌ساتانه‌دا کارێکی باش و جێی ڕێزه و ئه‌رکی مرۆڤدۆستانه‌ی میدیاکان ده‌بێت به‌ڵام ڕووی ده‌می ئه‌م یادداشته له‌و به‌شه‌ی به‌رهه‌مه میدیایییه‌کانه که جاروبار یان بۆ به‌رهه‌مهێنانی هه‌واڵه یان بۆ هه‌ڵخه‌ڵاتاندن و گه‌وره کردنه‌وه یان ناڕاست پیشان‌دانی ڕاستییه‌کان. بڵاوبوونه‌وه‌ی وێنه‌یێک به چه‌ند ڕوانگه‌ی جیاوازه له یه‌ک بابه‌ت پیشانده‌ری لێتێگه‌یشتنی چینه جۆربه‌جۆره کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کانه. بۆ نموونه دوو خوێندنه‌وه له هێرشی خه‌ڵکی بۆ وه‌ده‌ستهێنانی خوارده‌مه‌نی و پێداویستیی سه‌ره‌تایی که ڕوانگه‌یێک به دزیی ده‌زانێت و ئه‌وی‌تر به دابه‌ش‌کردنی پێداویستییه‌کان له جێگای نائاساییی خزمه‌تگوزاری.
به‌داخه‌وه لێره‌دا لایه‌نی نێگه‌تیڤی بابه‌ته‌که زاڵ ده‌بێت. هه‌ڵبه‌ت به‌کارهێنانی ده‌سته‌واژه‌ی "دز" له‌م هه‌لومه‌رجه‌دا له شان ئه‌و خه‌ڵکه‌دا نییه که خۆیان ده‌ست و دڵبازترین چینی کۆمه‌ڵگان به‌ڵام ئه‌مانه له هزری ناته‌ندروست و به‌لاڕێداچووی تۆڕه کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کان دروست بووه و هیچیشی پێ ناکرێت. به‌کارهێنانی ده‌سته‌واژه‌ی ناحه‌ز له کاتی قه‌یراندا به بێ ئه‌وه‌ی هه‌لومه‌رجی تاکی نێو قه‌یران له به‌رچاو بگیرێت به ڕاستی دووره له جوامێری و مرۆڤایه‌تی. هه‌ندێک جاریش ئه‌وانه‌ی ڕه‌خنه‌ی قورس له شێوازی پێدانی خزمه‌تگوزاری ده‌گرن هه‌رگیز له پۆستی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی قه‌یراندا نه‌بوون که بتوانن سیمای ڕاسته‌قینه‌ی قه‌یران پیشان بده‌ن.
له بیری نه‌که‌ین به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی قه‌یران ئه‌رکێکی سه‌ره‌کیی وه‌زاره‌تی ناوخۆ و داموده‌زگای پێوه‌ندیداره و پاش ڕوودانی هه‌ر ڕووداوێکی له ناکاو سیتادی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی قه‌یران پێک ده‌هێندرێت و به‌رگری له ئه‌رکی ئه‌و وه‌زاره‌تخانه‌یه هه‌مبه‌ر قه‌یران ده‌کات که به زۆری ڕه‌وتی پێکهێنان و جێبه‌جێ کردنی فه‌رمانه‌کانی سیتادیش به باشی ده‌رده‌که‌وێت. هه‌ڵبه‌ت ئاستی سه‌رکه‌وتن و به که‌ڵک بوونی ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ش به‌ستراوه به ئه‌زموونی به‌ڕێوه‌به‌رانه‌وه که به‌داخه‌وه به‌هۆی ئاڵوگۆڕی له‌ناکاوی سیاسی زۆرینه‌ی به‌ڕێوه‌به‌ره‌کان چالاکی و زیره‌کیی تایبه‌تیان له‌و بواره‌دا نییه و دیاره وانه‌ی کۆنی به‌ڕێوه‌به‌رانی قه‌یرانی پارێزگا و شاره‌کانیش وه‌ڵامی ئه‌و قه‌یرانه نیشتمانییانه ناداته‌وه. له‌م ساڵانه‌ی دواییه‌دا به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی قه‌یران له پێکهاته‌ی داموده‌زگای جێبه‌جێکاری پارێزگا و شاره‌کاندا گونجێندرا. به‌داخه‌وه ئه‌و پێکهاته‌یه له دایره ده‌وڵه‌تییه‌کان و به تایبه‌ت له ئیداره‌ی پارێزگاییدا له سووکترین پۆسته‌کانن که گرینگایه‌تییان پێ نادرێت به‌ڵام ئیداره سیاسییه‌کان به تایبه‌ت ئه‌و ئیدارانه‌ی له پارێزگاری و فه‌رماندارییه‌کاندا پێوه‌ندییان به هه‌ڵبژاردنه‌وه هه‌یه زیاتر له دایره‌ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی قه‌یران گرینگایه‌تییان پێ ده‌درێت و به هه‌ند وه‌رده‌گیردرێن. به‌وه‌شه‌وه چیتر چۆن ئه‌م ئیداره بێ‌ده‌سه‌ڵات و سووکانه ده‌توانن له هه‌لومه‌رجی دژواری قه‌یراندا ڕۆڵی باش بگێڕن.
ئاکامێکی زیانباری سیاسی کردنی قه‌یران هه‌ر له‌م ڕووداوه له‌ناکاوه‌ی ئه‌م دواییه‌دا بوو که پێی سیاسه‌تی له قه‌یراندا کرده‌وه. ئه‌م ڕه‌فتاره سیاسییه خوێندنه‌وه و تێگه‌یشتنی به‌ڕێوه‌به‌رێک له قه‌یرانی کۆمه‌ڵگا پیشان ده‌دات. ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌ی ئه‌وله‌وییه‌تی کاره‌که‌ی ته‌نانه‌ت له کاتی ڕوودانی قه‌یراندا به‌رژه‌وه‌ندیی حزبی خۆیه‌تی، چاوه‌ڕوانی چاره‌سه‌رکردنی کێشه و قه‌یرانی لێ ناکرێت. ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌ی بۆ ده‌رباز بوون له کێشه و قه‌یران ڕوو ده‌کاته په‌راوێز پێش هه‌موو شتێک لێنه‌هاتووییی خۆی پیشان ده‌دات. ئاراسته کردنی پرسێکی په‌راوێزساز له گه‌رمه‌ی قه‌یرانی ناوچه‌که‌دا له‌لایه‌ن به‌ڕێوه‌به‌رێکی باڵای حکوومییه‌وه نه‌ک هه‌ر کێشه‌که چاره‌سه‌ر ناکات به‌ڵکوو قه‌یرانه‌که ئاڵۆزتر ده‌کات له حاڵێکدا هه‌موان ده‌زانن بوومه‌له‌رزه‌ی ئه‌م دواییه به‌و گوڕ و ڕیخته‌ره‌وه یه‌کێک له ڕووداوه ماڵ وێرانکه‌ره‌کان بوو بۆیه ئه‌وه‌ی که وێرانکاریی ئه‌و بوومه‌له‌رزه‌یه بخرێته ئه‌ستۆی دۆسیه‌ی ئاوه‌دانکاریی ده‌وڵه‌تی پێشوو دیاره چه‌واشه‌کارییه له حاڵێکدا پڕۆسه‌ی ده‌ست پێکردن و کۆتاییی پڕۆژه‌یێک پێناسه کراوه هه‌روه‌هاش ڕێژه‌ی فراوانی به‌شی ئاوه‌دانکاری و کردنه‌وه‌ی خانووبه‌ره له که‌رتی تایبه‌ت و ده‌وڵه‌ت به که‌مته‌رخه‌میی به‌ڵێنده‌ران و پشت گوێ خستنی چاودێران له هه‌موو ده‌وڵه‌ته‌کاندا تێکه‌ڵ به یه‌ک بووه و ئێستاش بۆته به‌ڵای گیانی ژێرخانه خه‌ساربه‌رکه‌وتووه‌کان. ئه‌وه‌ش له حاڵێکدایه به‌رپرسیارێتیی ئه‌و ڕه‌وته وه‌ئه‌ستۆی چه‌ندین ڕێکخراو و دامه‌زراوی جۆربه‌جۆره به ڕێکخراوی خانووبه‌ره و شارسازیشه‌وه که له هه‌موو ده‌وڵه‌ته‌کاندا کاری ڕووتینی خۆیان ڕاده‌په‌ڕێنن.
هه‌ر بۆیه‌ش ڕووداوه سروشتییه‌کان به‌رده‌وام مه‌ترسین له‌سه‌ر کۆمه‌ڵگا و ئه‌و کۆمه‌ڵگایه‌ی ته‌کبیر و ڕاوێژی تێدایه و هێڵانه‌ی ده‌مبا چێ ناکات و له به‌رانبه‌ردا کۆمه‌ڵگایێکی‌تر له‌به‌ر ئه‌وه‌ی بیرۆکه و فه‌رهه‌نگی به‌رگری هه‌مبه‌ر ڕووداوه سروشتییه‌کانیان لاوازه تووشی خه‌ساری جۆربه‌جۆر ده‌بن که به‌داخه‌وه وڵاته‌که‌ی ئێمه‌ش جۆری دووهه‌می کۆمه‌ڵگاکانه که ده‌بوو هه‌نگاوی گونجاو له که‌رتی خانووبه‌ره‌دا هه‌ڵبگرین به‌ڵام له‌م هه‌لومه‌رجه‌دا له زۆرینه‌ی تواناکان بێبه‌شین و ئیراده‌ی جیدی بۆ چاره‌سه‌ری ئه‌و خه‌ساره نابینرێت هه‌ر بۆیه‌ش باشتر وایه لانی‌که‌م له‌م چه‌شنه هه‌لومه‌رجه‌دا ئه‌خلاق له قه‌یراندا نه‌دۆڕێنین.
وه‌رگێڕان له فارسییه‌وه: سروور خدری
کۆدی هه‌واڵنێر: 60103
Your Comment