کوردپرێس- ده‌قی دیمانه‌ی ئه‌حمه‌د تورک له‌گه‌ڵ تۆڕی میدیاییی ڕووداو به‌ شێوه‌ی خواره‌وه‌یه‌:

ڕووداو: لە سەر ژیانی زیندان بۆمان بدوێن.

ئه‌حمه‌د تورک: کاتێک ئێمه‌یان برده‌ زیندانی ئامه‌د، به‌زۆری ئێمه‌یان ده‌برده‌ ژووری بچووکه‌وه‌، که‌ ته‌نیا به‌تانییه‌کی تێدابوو. ئه‌وکاته‌ی گیراین، مانگی ئادار بوو، که‌شوهه‌وا سارد بوو، له‌ ئامه‌د به‌فر باریبوو. جامه‌کانی زیندانه‌که‌ شکابوون، بۆ ئه‌وه‌ی گه‌رممان ببێته‌وه‌ پشتمان له‌ یه‌کدی ده‌کرد، جلوبه‌رگی خۆمان له‌ زیندان لێ‌ سه‌ندرابوو، شه‌ش مانگ له‌و ژوورانه‌دا ماینه‌وه‌.

هه‌ندێک کادیری دیاری په‌که‌که‌ له‌وێ‌ مردن، وه‌کو خه‌یری دورموش، که‌مال پیر و زۆری تر. شه‌و و رۆژ ئه‌شکه‌نجه‌دان هه‌بوو. زۆر که‌سیان ده‌ستگیر ده‌کرد که‌ په‌یوه‌ندییان به‌ سیاسه‌ته‌وه‌ نه‌بوو. له‌ شه‌مزینان که‌سێکیان هێنا یه‌ک وشه‌ی تورکی نه‌ده‌زانی، ئه‌شکه‌نجه‌یان ده‌دا و ده‌یانگوت ده‌بێت مارشی نه‌ته‌وه‌یی تورکیا بڵێی. داماوه‌ شه‌وان دوای لێدان و ئه‌شکه‌نجه‌ ده‌هاته‌ لای ئێمه‌ ده‌یگوت مارشی نه‌ته‌وه‌ییم فێر بکه‌ن. هه‌ندێک جار ئێمه‌یان ده‌برده‌ ده‌ره‌وه‌ ده‌یانگوت ده‌بێت شتی پیس له‌خۆتان بسوون، ئه‌گینا سزاتان ده‌ده‌ین. رۆژێکیان له‌ کاتی هاتنه‌ ده‌ره‌وه‌مان، له‌ شه‌ره‌فه‌دین کایایان دا، چاوێکیان کوێر کرد.

ده‌یانگوت بۆ خۆتان پشوو بده‌ن و یاری بکه‌ن، دواییش ده‌یانگوت ده‌بێت سواری پشتی یه‌کتر بن. رۆژێک من سواری پشتی که‌سێکی قه‌ڵه‌وی چوار شانه‌ بووم. دوایی گوتیان به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ئه‌مجاره‌ ده‌بێ‌ ئه‌و سواری سه‌ر پشتی تۆ بێ‌، ئه‌و که‌سه‌ نزیکه‌ی 130 کیلۆ ده‌بوو، که‌ له‌سه‌ر پشتم دانیشت یه‌کسه‌ر که‌وتم به‌ زه‌ویدا.

رۆژێکیان به‌ حوسێن یڵدرمیان گوت ده‌بێت وه‌کو که‌ر بزه‌ڕی، ئێمه‌ش پێکه‌نینمان ده‌هات. یان ده‌یانگوت ده‌بێت وه‌کو که‌ڵه‌شێر بقوقێنن یان وه‌کو پشیله‌ بمیاوێنن. ئا به‌وجۆره‌ ره‌فتاریان له‌گه‌ڵمان ده‌کرد.

ڕووداو: قاوشه‌کان جیاواز بوون؟ بۆ نموونه‌ قاوشی په‌که‌که‌ جیابوو له‌ قاوشی گیراوه‌ سیاسییه‌کانی دیکه‌؟

ئه‌حمه‌د تورک: که‌س که‌سی نه‌ده‌بینی، به‌ڵام په‌که‌که‌ سیسته‌مێکی دانابوو له‌ناو زیندان که‌ به‌خه‌یاڵی که‌سماندا نه‌ده‌هات. چۆن گیراوانی په‌که‌که‌ هه‌واڵیان به‌یه‌کتر ده‌دا؟ سیسته‌مێکی وایان دانابوو کاتێک شتێک روویدابایه‌ هه‌موو په‌که‌که‌ییه‌کان ئاگادار ده‌بوون. کاتێک ده‌چووینه‌ گۆڕه‌پان له‌ قاوش ته‌ماشامان ده‌کرد کێ له‌وێیه‌، ئه‌ویش به‌ نهێنی و له‌ژێر په‌رده‌وه‌ ده‌مانڕوانی.

وه‌کوو دی هیچ په‌یوه‌ندییه‌ک نه‌بوو، هیچ که‌س نه‌یده‌توانی له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی دیکه‌ گفتوگۆ بکات. کاتێک کاژێر چوار ئێمه‌یان ده‌برده‌ ده‌ره‌وه‌، له‌ پشته‌وه‌ ده‌ستیان که‌له‌پچه‌ ده‌کردین. ده‌یانگوت پێویسته‌ که‌س ته‌ماشای که‌س نه‌کات. ئه‌وجا چوار بۆ پێنج کاژێر ده‌بووایه‌ به‌و شێوه‌یه‌ بوه‌ستین که‌ ئه‌وه‌ش مردنێک بوو بۆ خۆی، له‌ راستیدا له‌ مردن خراپتر بوو. ده‌بووایه‌ چوار بۆ پێنچ کاژێر ته‌ماشای قاچی خۆت بکه‌یت. کێ به‌ته‌نیشتته‌وه‌یه‌ نه‌تده‌توانی بیبینی.

ڕووداو: ده‌ڵێن ئه‌و داره‌ی له‌ زیندان بۆ لێدان به‌کاریان ده‌هێنا له‌سه‌ری نووسرابوو: خودا لێره‌ نییه‌؟

ئه‌حمه‌د تورک: به‌ڵێ، له‌سه‌ر داره‌کان زۆر شت نووسرابوون، نووسرابوو ئه‌وه‌ داری خودایه‌، ئه‌وه‌ داری پێغه‌مبه‌ره‌.

به‌ڕێوه‌به‌رانی زیندان به‌و دارانه‌ لێمانیان ده‌دا. له‌سه‌ر هه‌ندێک له‌ داره‌کان نووسرابوو به‌و داره‌ ته‌ربیه‌تتان ده‌ده‌ین. رۆژێکیان ویستیان له‌ ئێمه‌ بده‌ن، لێمیان پرسی دایکی ئه‌تاتورک ناوی چییه‌؟ به‌ڵام من چاو و خه‌یاڵم هه‌ر له‌لای داره‌که‌ بوو، ئاخۆ که‌ی داره‌که‌ به‌ر سه‌رم ده‌که‌وێت.

ڕووداو: کوردی ناوچە کوردنشینەکانی دیکه‌ له‌ زیندانی ئامه‌د هه‌بوون؟

ئه‌حمه‌د تورک: به‌ڵێ هه‌بوون. کوردی رۆژئاوا به‌ تۆمه‌تی چوونیان بۆ نێو په‌که‌که‌ ده‌ستگیر کرابوون. هه‌ندێک له‌ گیراوه‌کان هی باشوور و هه‌ندێک تورکمان و هه‌ندێک گیراوی ئیسلامیش هه‌بوون، به‌ڵام ئه‌وان دواتر بوون به‌ پیاوی ده‌وڵه‌ت.

ڕووداو: زیندانی ئافره‌تان هه‌بوو؟ ئه‌وان ده‌ستدرێژییان ده‌کرایه‌ سه‌ر؟

ئه‌حمه‌د تورک: له‌ڕاستیدا له‌وباره‌یه‌وه‌ زۆر شت ده‌گوترێ، به‌ڵام ژنان له‌ ئێمه‌ زیاتر به‌رخۆدانیان ده‌کرد. به‌رپرسانی زیندان بێ ئه‌ده‌بییان ده‌کرد، به‌ڵام ژنه‌کان به‌رگرییان له‌ شه‌ره‌فی خۆیان ده‌کرد.

ڕووداو: ئه‌وانه‌ی ناسراوبوون و ئیعترافیان کرد، ده‌کرێت ناوه‌کانیان بڵێی؟

ئه‌حمه‌د تورک: ئه‌وه‌ی به‌ناوبانگ بوو شه‌رمی له‌خۆی ده‌کرد و نه‌ده‌بووه‌ ئیعترافچی، به‌ڵام ئه‌وانه‌ی گه‌نج بوون و له‌ناو سیاسه‌ت بوون، زۆریان ئیعترافیان کرد. ئه‌و که‌سانه‌ له‌ناو سیاسه‌تیش هێنده‌ قاڵ نه‌بوون و نه‌یانده‌زانی سیاسه‌ت چییه‌.

هه‌ندێکیان هه‌بوو چووبوونه‌ فه‌ڵه‌ستین و له‌وێ په‌روه‌رده‌یان بینیبوو، که‌چی بوونه‌ ئیعترافچی، وه‌کو مه‌نا گونگور و هتد.. هه‌تا له‌ناو په‌که‌که‌ له‌ناو کۆمیته‌ی سیاسیش هه‌ندێکیان ئیعترافیان کرد.

رووداو: زۆر باسی مه‌زڵوم دۆغان ده‌کرێت، له‌باره‌ی ئه‌و چی ده‌ڵێی؟

ئه‌حمه‌د تورک: مه‌زڵوم دۆغان له‌ قاوشی ئێمه‌ نه‌بوو، به‌ڵام دوو برازام له‌ قاوشی ئه‌و بوون. له‌ گونده‌که‌مان سه‌ربازێک و فه‌رمانده‌یه‌ک کوژرابوون. هه‌لیکۆپته‌ر به‌سه‌ر گونددا ده‌سووڕانه‌وه‌، ئه‌وکات مه‌زڵوم دۆغان بانگی برازاکانمی کردبوو گوتبووی نه‌چنه‌وه‌ بۆ گوند بچنه‌ لای مامتان. وه‌ک برازاکانم باسیان ده‌کرد که‌سێکی عاقڵ و به‌ ویژدان بوو.

ڕووداو: ئه‌ی مه‌هدی زانات ده‌بینی؟

ئه‌حمه‌د تورک: رۆژێکیان له‌ ژوورێکدا ئێمه‌یان بۆ چه‌ند کاژێرێک هێنایه‌ لای یه‌کدی. به‌ مه‌هدی زانایان گوتبوو تۆ ئه‌حمه‌د تورک ده‌ناسیت، ئه‌ویش پێیانده‌ڵێ: سه‌گی تێبه‌رده‌. هه‌مان پرسیاریشیان له‌من کرد، گوتم نایناسم. گوتیان مادام ئێوه‌ حه‌ز به‌ چاره‌ی یه‌کدی ناکه‌ن ده‌تانبه‌ینه‌ لای یه‌ک. به‌ڵام ته‌نیا یه‌ک دوو کاژێر به‌یه‌که‌وه‌ بووین.

ڕووداو: ئێوه‌یان برسی نه‌ده‌کرد؟

ئه‌حمه‌د تورک: خواردنی باشمان شۆربای نیسک بوو که‌ نیوه‌ی به‌رد و خۆڵ بوو. جگه‌ره‌یان ده‌داینێ‌ ده‌شیانگوت قه‌ده‌غه‌یه‌ بیکێشن. منیش نه‌مده‌توانی به‌بێ جگه‌ره‌ بم. هه‌ڤاڵێکی ئه‌رمه‌نی له‌ زینداندا هاوکاری ده‌کردم. سۆنده‌ی ئاوم له‌گه‌ڵ خۆم ده‌برده‌ ژێر به‌تانی و بۆ نێو توالێت درێژم ده‌کرد، له‌ژێر به‌تانی جگه‌ره‌م ده‌کێشا و فووم به‌ سۆنده‌که‌دا ده‌کرد و دووکه‌ڵی جگه‌ره‌که‌ ده‌چووه‌ توالێت.

ڕووداو: چۆن له‌ زیندان ئازاد کرای؟

ئه‌حمه‌د تورک: دوای ئه‌وه‌ی دادگایی کرام، بڕیاری ئازادکردنم بۆ ده‌رچوو، به‌ڵام فه‌رمانده‌یه‌کی سه‌ربازی سکاڵای له‌سه‌رم هه‌بوو، جارێکی دیکه‌ ته‌وقیفیان کردم. پاشان به‌ردرام، به‌ڵام سکاڵایه‌که‌ی دیکه‌م 6 مانگ درێژه‌ی کێشا. له‌ ناوچه‌ی جه‌یلان پنار چه‌ند که‌سێک کوژرابوون، گوتبوویان ده‌ستی ئه‌حمه‌د تورکی تێدایه‌. به‌ڵام دواتر بێ تاوان ده‌رچووم.

به‌و شێوه‌یه‌ 22 مانگ له‌ زیندانی ئامه‌د مامه‌وه‌. له‌ کۆتایی ساڵی 1986 جارێکی دیکه‌ ده‌ستگیرکرامه‌وه‌. سه‌رکرده‌ی له‌شکری مێردین منی برد و لێمی پرسی ئاخۆ بۆچی هاوکاری ده‌وڵه‌ت ناکه‌م.

ڕووداو: مه‌سه‌له‌ی مارشی نه‌ته‌وه‌یی، ئه‌گه‌ر باسی بکه‌ی که‌ ده‌ڵێن له‌ دوای ئازادبوونیشت له‌به‌ر خۆته‌وه‌ ده‌تگوته‌وه‌، ئه‌مه‌ چۆن بوو؟

ئه‌حمه‌د تورک: مارشی نه‌ته‌وه‌یی کاریگه‌ری هه‌ر مابوو، مرۆڤه‌کان کاتێک ده‌چوونه‌ ده‌ره‌وه‌ و ده‌هاتنه‌وه‌ ژووری زیندان به‌ده‌م گوتنه‌وه‌ی مارشه‌که‌ ده‌ڕۆیشتنه‌ رێوه‌. ئێمه‌ش ده‌مانگوت هه‌رچه‌نده‌ ئازادیش بووین به‌س ترسی ئه‌وه‌مان هه‌بوو رۆژێک بێت و ده‌ستگیر بکرێینه‌وه‌، بۆیه‌ هه‌ندێکجار نیوه‌ی شه‌و ئه‌و مارشه‌م له‌به‌ر خۆم ده‌گوته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی له‌بیری نه‌که‌ین.

ڕووداو: مامۆستا تۆ خاوه‌نی پارتێک بووی، ئه‌و پارته‌ به‌رگری لێ نه‌کردی؟

ئه‌حمه‌د تورک: له‌ دوای کوده‌تای 1980 هیچ شتێک به‌ناوی پارت نه‌ما. پارته‌کان داخران، سیاسه‌ت هیچ کاریگه‌رییه‌کی نه‌مابوو. ساڵی 1980 ئه‌وکات چه‌ندین سه‌رۆکی پارت سیاسه‌تیان لێ قه‌ده‌غه‌ کرابوو. بوله‌ند ئه‌جه‌وید و سلێمان ده‌میرێل برانه‌ که‌مپه‌کان و ده‌ستبه‌سه‌ر کران. له‌نێو ده‌وڵه‌تدا له‌ کورد به‌ولاوه‌ هیچ که‌س نه‌بوو به‌رخۆدانێک دژی کوده‌تاچییه‌کان بکات. هه‌میشه‌ش کورد قوربانییه‌که‌ی ده‌دا.

ڕووداو: دوای ئازادبوونت ده‌ستت به‌ سیاسه‌ت کرده‌وه‌؟

ئه‌حمه‌د تورک: دوای ئازادبوونم چووم بۆ گوند، سیاسه‌تکردنم لێ‌ قه‌ده‌غه‌ کرابوو، تاوه‌کو ساڵی 1985 قه‌ده‌غه‌بوو سیاسه‌ت بکه‌م، دوای ئه‌وه‌ی ماوه‌که‌ ته‌واو بوو، جارێکی دیکه‌ بوومه‌ کاندیدی جه‌هه‌په‌ بۆ په‌رله‌مان، به‌ڵام هه‌ندێک دژی جه‌هه‌په‌ وه‌ستان و گوتیان ئه‌حمه‌د تورک کوردچییه‌، بۆیه‌ جه‌هه‌په‌ ناوی منی له‌ لیستی خۆی ده‌رهێنا. پاشان وه‌کو کاندیدی سه‌ربه‌خۆ خۆم هه‌ڵبژارد و ده‌رچووم، له‌ مێردین 1100 ده‌نگده‌ر هه‌بوون، 983یان ده‌نگیان به‌من دا.

ڕووداو: ئه‌وکات قه‌ده‌غه‌ی گه‌شتکردنت له‌سه‌ر بوو؟

ئه‌حمه‌د تورک: نه‌خێر، ده‌چووم و ده‌هاتم، زۆرجار ده‌چوومه‌ باشوور سه‌ردانی کاک مه‌سعود و مام جه‌لالم ده‌کرد. له‌ دوای ساڵی 1988 که‌ به‌ چه‌کی کیمیایی له‌ هه‌ڵه‌بجه‌ درا، چووین بۆ ئه‌وروپا و هاوکاریمان بۆ لێقه‌وماوانی شاره‌که‌ کۆکرده‌وه‌.

رووداو: وابزانم له‌سه‌ر بابه‌تی کیمیابارانی هه‌ڵه‌بجه‌ش سه‌ریان ئێشاندووی؟ رووداوی هه‌ڵه‌بجه‌ چۆن بوو، له‌باکوور چ ده‌نگدانه‌وه‌یه‌کی هه‌بوو؟

ئه‌حمه‌د تورک: گه‌لی باکوور بۆ هه‌ڵه‌بجه‌ هه‌ستی به‌ ئازارێکی قووڵ ده‌کرد. گه‌لی باکوور وه‌ک ده‌ڵێن دڵی ده‌ئێشا. ئه‌و که‌سانه‌شی هێنرانه‌ که‌مپه‌کان خه‌ڵکی باکوور خاوندارییان کردن. له ‌ڕاستیدا هه‌ندێکجار که‌ ده‌چووینه‌ که‌مپه‌کان دۆخی خه‌ڵکه‌که‌ به‌جۆرێک بوو جلوبه‌رگی خۆمان بۆ جێده‌هێشتن. ماوه‌یه‌ک مادام دانیێل میتران هاته‌ ئه‌وێ . ئه‌وکات هاتنی خه‌ڵک و رێکخراوه‌کان بۆ تورکیا قه‌ده‌غه‌ بوو، به‌هۆی ئه‌وه‌ی په‌رله‌مانتار بووم په‌یوه‌ندییان پێمه‌وه‌ ده‌کرد و هاوکارییه‌کانم وه‌رده‌گرت و به‌سه‌ر که‌مپه‌کانمدا به‌شده‌کرد. هه‌رده‌م که‌ ده‌چوومه‌ ئه‌وروپا پاره‌م کۆده‌کرده‌وه‌ و ده‌مهێنا و به‌سه‌ر خه‌ڵکی که‌مپه‌کاندا دابه‌شم ده‌کرد.

ڕووداو: ساڵی 1989 کۆنفرانسێک له‌ پاریس سازکرا، ئێوه‌ش به‌شدار بوون؟ ئه‌مه‌ چۆن بوو؟

ئه‌حمه‌د تورک: بۆ کۆنفرانسه‌که‌ بانگهێشتکراین، ئێمه‌ چه‌ند هه‌ڤاڵێک گوتمان بچینه‌ کۆنفرانسه‌که‌، له‌وانه‌ محه‌ممه‌د عه‌لی ئه‌ره‌ن، ئیبراهیم ئاکسۆی، ساڵح سونه‌ر و به‌نده‌ و که‌سێکی دیکه‌. چه‌ندین هه‌ڤاڵی دیکه‌شمان گوتیان ئێمه‌ دێین، دوایی پارته‌که‌مان رێگه‌ی نه‌دا، بۆ نمونه‌: مه‌مه‌د قه‌هره‌مان و جمهور که‌سکین ئه‌وانیش ویستیان بێن، به‌ڵام دوایی ده‌نیز بایکال رێگه‌ی نه‌دان و ئه‌وان نه‌هاتن.

ڕووداو: واته‌ جه‌هه‌په‌ نه‌یده‌خواست ئێوه‌ش بچن؟

ئه‌حمه‌د تورک: نه‌یده‌ویست کۆنفرانسێکی کوردی به‌و شێوه‌یه‌ به‌ڕێوه‌بچێت و ئێمه‌ به‌شدار بین، له‌ راستیدا پێیان قه‌بووڵ نه‌ده‌کرا ده‌نگی کورد، ناوی کورد و کۆنفرانسێکی کوردی هه‌بێ‌ و ئێمه‌ به‌شدار بین. ئه‌ردال ئینونو بانگی منی کرد و گوتی ئێمه‌ به‌ڵێنمان داوه‌ و هه‌رچییه‌ک بێت ده‌چین، منیش گوتم باشه‌. له‌ناو پارتدا ناکۆکی هه‌بوو، بایکاڵ ده‌یویست له‌به‌رامبه‌ر ئینونو بوه‌ستێته‌وه‌. ئه‌وکاته‌ ئینونو هاوکاری کورد بوو، ئێمه‌ش هاوکاریمان ده‌کرد له‌ کۆنگره‌که‌دا. به‌و شێوه‌یه‌ فرسه‌تێکیش دروست بوو، به‌ڵام که‌ گه‌ڕاینه‌وه‌ جه‌هه‌په‌ ته‌جمیدی کردین.

ڕووداو: کۆنفرانسه‌که‌ چ مه‌به‌ست و ئامانجێکی هه‌بوو؟ کێ له‌پشتی بوو؟ له‌ کۆنفرانسه‌که‌دا ئێوه‌ چیتان کرد؟

ئه‌حمه‌د تورک: کۆنفرانسه‌که‌ کاریگه‌رییه‌کی گه‌وره‌ی له‌سه‌ر کورد هه‌بوو. کۆنفرانسه‌که‌ ده‌یویست ده‌نگی کورد بگه‌یه‌نێته‌ ئه‌وروپا و له‌ نێو کورد یه‌کێتییه‌ک بنیات بنرێت. له‌م کۆنفرانسه‌دا یه‌کێتی و پارتی و چه‌ندین که‌س و لایه‌نی دیکه‌ش به‌شدار بوون. له‌باکوور و پارچه‌کانی دیکه‌، له‌ رۆژئاوا و رۆژهه‌ڵاتیش گه‌لێک که‌س به‌شدار بوون.

ڕووداو: کێ کۆنفرانسه‌که‌ی رێکخستبوو؟

ئه‌حمه‌د تورک: ئه‌نیستتیوتی کوردی له‌ پاریس رۆڵێکی گه‌وره‌ی له‌ رێکخستنیدا هه‌بوو. سیاسه‌تمه‌دارانی هه‌رچوار پارچه‌ی کوردستان دیالۆگیان کرد و له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه‌ کۆنفرانسه‌که‌ کرا. واته‌ بۆ کورد وه‌کو جوڵانه‌وه‌یه‌کی دیپلۆماسی بوو.

ڕووداو: بۆچی په‌که‌که‌ به‌شداری کۆنفراسه‌که‌ی نه‌کرد؟

ئه‌حمه‌د تورک: په‌که‌که‌ به‌شدار بوو، هه‌ندێک دژ بوون و هه‌ندێکیش به‌شدار بوون. نوێنه‌ری ئه‌وروپای په‌که‌که‌ له‌ کۆنفرانسه‌که‌دا گوتاریشی پێشکه‌ش کرد، به‌ڵام له‌ ده‌ره‌وه‌ی هۆڵی کۆنفرانسه‌که‌ هه‌ندێک له‌ گه‌نجانی په‌که‌که‌ کۆنفرانسه‌که‌یان پرۆتستۆ کرد. راستی ئه‌وکات منیش سه‌رم سوڕما.

ڕووداو: په‌یوه‌ندیتان له‌گه‌ڵ دانیێل میتران و فه‌ره‌نسا هه‌بوو؟

ئه‌حمه‌د تورک: هه‌ر کاتێک بچووینایه‌ته‌ فه‌ره‌نسا سه‌ردانمان ده‌کرد. په‌یوه‌ندییه‌کانمان زۆرباش بوون، کاتێکیش هاته‌ تورکیا، له‌ هه‌موو گه‌ڕان و دیداره‌کانی به‌شدار ده‌بووین. هه‌روه‌ها سه‌ردانی فرانسوا میترانیشمان کرد که‌ ئه‌وکات من، له‌یلا زانا و چه‌ند که‌سێکی دیکه‌ بووین، ئه‌و دیداره‌ دوای کۆنفرانسه‌که‌ بوو. ته‌نانه‌ت ساڵی 1994 که‌ ئێمه‌یان له‌ په‌رله‌مانتاری دوورخسته‌وه‌، فره‌نسوا میتران په‌رله‌مانتاره‌کانی نارده‌ تورکیا و سه‌ردانی ئێمه‌یان کرد، باڵیۆزخانه‌ی فه‌ره‌نسا گوتیان ئه‌گه‌ر ده‌تانه‌وێت له‌ تورکیا ده‌تانبه‌ینه‌ ده‌ره‌وه‌ و مافی په‌نابه‌ری سیاسیتان پێده‌ده‌ین، به‌ڵام ره‌تمانکرده‌وه‌.

ڕووداو: ساڵی 1989 ئێوه‌یان له‌ جه‌هه‌په‌ ده‌رکرد، ئێوه‌ چیتان کرد؟ ئایا پارتێکی دیکه‌تان دامه‌زراند؟

ئه‌حمه‌د تورک: کاتێک ئێمه‌یان له‌ حیزب ده‌رکرد، هه‌موو سه‌رۆک شاره‌کانی حیزب ده‌ستیان له‌کارکێشایه‌وه‌. له‌ کوردستان هه‌رچی به‌رپرس و ئه‌ندامی پارت هه‌یه‌ وه‌کو ناڕه‌زاییه‌ک ده‌ستیان له‌کار کێشایه‌وه‌. ئه‌وکاته‌ کورد و هه‌ندێک له‌ چه‌په‌کانی تورک ئه‌وانه‌ی له‌ کورد نزیک بوون، خاوه‌ن ویژدان و سیاسییه‌کان ویستمان به‌یه‌که‌وه‌ پارتێکی نوێ بنیات بنێین. به‌ڵام تورکه‌ چه‌په‌کان په‌شیمان بوونه‌وه‌، بۆیه‌ بڕیارماندا پارتی (هه‌پ) دامه‌زرێنین. ئه‌و پارته‌ له‌ رووی سیاسییه‌وه‌ یه‌که‌م پارت بوو له‌سه‌ر گۆڕه‌پانی سیاسی تورکیادا به‌ناوی کوردییه‌وه‌ سیاسه‌ت بکات. هه‌رچه‌نده‌ ئێمه‌ نه‌مانده‌گوت پارتێکی ته‌نیا کوردییه‌، به‌ڵام هه‌موویان ده‌یانزانی پارتێکی کوردییه‌. له‌ ئه‌ندامه‌وه‌ بگره‌ تاوه‌کو به‌رپرس، هه‌مووی کورد بوون.

ڕووداو: له‌ په‌رله‌مانی تورکیا چ ئاسته‌نگێکتان له‌به‌رده‌مدا هه‌بوو، ده‌نگی کوردتان بردبووه‌ نێو په‌رله‌مان باسی چیتان ده‌کرد؟

ئه‌حمه‌د تورک: کاتێک له‌ په‌رله‌مانی تورکیا قسه‌مان ده‌کرد، باسمان له‌ مافی کورد، نه‌ورۆز و پرۆژه‌ی کورد و سیاسه‌تی کورد ده‌کرد. رۆژی زمانی کوردی له‌ کۆبوونه‌وه‌ی په‌رله‌ماندا به‌ کوردی قسه‌مان کرد، ته‌له‌فزیۆنی فه‌رمیی ده‌وڵه‌ت له‌ په‌خشی خۆیدا ئاخاوتنی به‌ کوردی په‌خش نه‌کرد و په‌خشه‌که‌ی پچڕاند.

ڕووداو: ئه‌وکات زۆر که‌س تیرۆر کران، خه‌ڵکی رۆشنبیر، په‌رله‌مانتار و مامۆستا موسا عه‌نته‌ر و ویداد ئایدن و زۆر که‌سی تر، ئێوه‌ی په‌رله‌مانتار و رۆشنبیر و سیاسییه‌کان هیچ هه‌ڕه‌شه‌تان له‌سه‌ر هه‌بوو؟

ئه‌حمه‌د تورک: به‌ڵێ هه‌ڕه‌شه‌مان له‌سه‌ر هه‌بوو. گولله‌یان بۆمان ده‌نارد وه‌کو هه‌ڕه‌شه‌یه‌ک.

ڕووداو: به‌چی ده‌یاننارد، به‌ پۆست؟

ئه‌حمه‌د تورک: به‌ڵێ به‌ پۆست ده‌یاننارد. له‌ رێگه‌ ته‌له‌فۆنه‌وه‌ هه‌ڕه‌شه‌یان ده‌کرد. ده‌یانگوت ده‌تانکوژین ، ئه‌مه‌ زۆر جار روویده‌دا. زۆرجار پۆلیس و سه‌رباز ته‌له‌فۆنیان بۆ ده‌کردین و هه‌ڕه‌شه‌یان ده‌کرد. ئه‌وانه‌ی سیاسه‌تمان ده‌کرد له‌ژێر هه‌ڕه‌شه‌دابووین، ئه‌مه‌ شه‌و و رۆژ به‌رده‌وام بوو. ئه‌مڕۆش هه‌ڕه‌شه‌مان له‌سه‌ره‌.

ڕووداو: بۆ رووداوه‌کانی بکوژ نادیار، هیچ ئامارێکتان له‌به‌رده‌ستدا هه‌یه‌، ده‌زانرێت ئه‌وانه‌ی کوژراون ژماره‌یان چه‌نده‌، کێ بوون ئه‌وانه‌یان ده‌کوشت؟

ئه‌حمه‌د تورک: ده‌ڵێن بکوژه‌کان کۆنترا گه‌ریلابوون که‌ جوڵانه‌وه‌یێکی نێو ده‌وڵه‌ت و ماوه‌ی 50 ساڵه‌ هه‌یه‌. ئێمه‌ به‌ڵگه‌مان زۆره‌، هه‌تا له‌سه‌ر کوشتنی موسا عه‌نته‌ر و هه‌ڤاڵه‌کانی دیکه‌، ده‌مانزانی کێن ئه‌وانه‌ی هاتن ئه‌وانیان برد. له‌ باتمان حیزبوڵڵا له‌ که‌مپی سه‌ربازیدا بوون. رۆژێکیان ئه‌و شتانه‌م به‌ سلێمان دیمیرێل گوت، ئه‌ویش گوتی ده‌وڵه‌ت شتی وا ناکات. پێمگوت به‌ڵگه‌ت بۆ دێنم. به‌ڵگه‌کانم برد، گوتی ئه‌و پۆلیس و سه‌ربازانه‌ له‌ نێو گیرفانی مندا نین، نه‌یتوانی وه‌ڵام بداته‌وه‌. شه‌ش هه‌ڤاڵمان له‌ زیندانی مووشدا بوون، به‌ڵگه‌مان هه‌بوو که‌ ئه‌وان له‌ زیندانن، به‌ڵام کۆنترا گه‌ریلا له‌ زیندان ده‌ریانهێنابوون و کوشتبوویانن، پاشان حاشایان له‌وه‌ کرد که‌ ئه‌و که‌سانه‌ گیرابن.

ڕووداو: له‌ نێو کۆنترا گه‌ریلا کورد هه‌بوون؟

ئه‌حمه‌د تورک: به‌ڵێ‌ هه‌بوون.

ڕووداو: ساڵی 1992 حکوومه‌تێکی نیمچه‌ کوردی له‌ هەرێمی کوردستان دروست ده‌بێ‌، په‌یوه‌ندیتان له‌گه‌ڵیان چۆن بوو؟

ئه‌حمه‌د تورک: کاتێک ئه‌و هه‌ڵبژاردنه‌ کرا، من له‌ هەرێمی کوردستان بووم، میوانی به‌ڕێز مه‌سعود بارزانی بووم. چاودێریی هه‌ڵبژاردنمان ده‌کرد، زۆر که‌یفمان به‌وه‌ ده‌هات خه‌ڵک نۆره‌ی گرتبوو بۆ ده‌نگدان. هه‌تا بیرمه‌ ژن و مێردێک موناقه‌شیان بوو، ژنه‌که‌ ده‌یگوت ده‌نگ ده‌ده‌مه‌ مام جه‌لال، مێرده‌که‌شی ده‌یگوت من ده‌نگ ده‌ده‌مه‌ کاک مه‌سعود.

ڕووداو: ئێوه‌ له‌ گفتوگۆکانتان له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌تی تورک، داواتان لێنه‌ده‌کردن په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ هەرێم دروست بکه‌ن؟

ئه‌حمه‌د تورک: ده‌وڵه‌تی تورک ئێستا ده‌یه‌وێ‌ په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ هه‌ندێک کورد دروست بکات، به‌ڵام راستییه‌که‌ی به‌ وجودی کورد ناڕه‌حه‌تن. ته‌حه‌مولی بینینی ئاڵای کوردان ناکه‌ن. ئه‌وکاتیش ده‌یانگوت ئه‌وانه‌ عه‌شیره‌ت و چه‌ته‌ن.

کۆدی هه‌واڵنێر: 60103