جاوید ڕەحمان لە بەشێکی قسەکانیدا ئاماژەی کرد بە پێشێلکردنی مافە بنەڕەتییەکانی گەلی کورد لە ئێران و جەختی لەوە کردەوە: "زینا ناوێکی کوردییە، بەڵام لە سیستەمی یاسایی ئێراندا ڕێگەپێدراو نییە ئەم ناوە بەکاربهێنرێت، کە ئەمەش نموونەیەکی زۆر سادە لەو سەرکوتکردنەیە کە حکوومەتی ئێران دژی گەلی کورد و کەمینە نەتەوەییەکانی دیکە بەکاری دەهێنێت. بە ئاوڕدانەوە لە قسە ناڕاستەکانی جاوید ڕەحمان سەبارەت بە ناوی ژینا، دەمەوێت ئاماژە بە چەند خاڵێک بکەم:

1- ژینا ناوێکە کە لە ئێستادا لە نێو خەڵکی کوردستاندا بە شێوەیەکی فراوان بەکاردێت. ئەم ناوە لە وشەی ئاڤێستایی ژیوا وەرگیراوە کە بە واتای زیندوو دێت؛ واتە ژینا ڕەگ و ڕیشەی لە زمانە کۆنەکانی ئێراندا هەیە. ئاماژەکردن بە بەرهەمەکانی ڕۆژهەڵاتناسانێک وەک کریستیان بارتۆلۆمیۆ و ڕۆناڵد گروب کێنت و نووسەرانی دیکەی ئەم بوارە دەبێتە هۆی ڕوونکردنەوەی پەرەسەندنی وشەسازیی پەیوەندیدار. جاوید ڕەحمان دەزانێت کە زمانە کوردیەکان بەشێکن لە گرووپی زمانی ئێرانی، کە ڕەگ و ڕیشەی هاوبەشیان لەگەڵ زمانەکانی دیکەی ئێراندا هەیە و وشەی ژینا-یش یەکێکە لەو نموونە زۆرانەی ئەو ڕەگ و ڕیشە هاوبەشانە لە گرووپی زمانی کوردی لەگەڵ زمانەکانی دیکەی ئێرانی. هەروەها ئەم پێکەوە ژیانە زمانەوانییە دەرئەنجامی پێکەوەژیانی ئێرانییەکانە بۆ ماوەی هەزاران ساڵ و شارستانییەت و فەرهەنگی ئێران بۆ ماوەی هەزاران ساڵ دەرئەنجامی کارلێکی مێژوویی و کولتووری و پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکانیانە.

2- لە ڕوانگەیەکی ترەوە بە لەبەرچاوگرتنی هەستیاری بابەتی یاسایی کە پێویستیان بە وردبینییەکی زۆر و گەڕان و بەدواداچوون و پشکنینی وردەکاری بێ ماندووبوون هەیە، سەیرە بەڕێز جاوید ڕەحمان کە مافناسێکی ناسراوە لە بەریتانیا و لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی، ئاوڕی لەم ڕاستییە نەداوەتەوە کە بەکارهێنانی ناوی ناوخۆیی یان ناوی وەرگیراو لە زمانەکانی گەلانی ئێران لە ئێراندا باوە و بێگومان بەکارهێنانی ژینا هیچ سنووردارکردنێکی یاسایی نەبووە ڕابردوودا و لە ئێستاشدا. شایانی باس کە لە ئێستادا 297 کەس لە شاری سەقز، واتە شوێنی نیشتەجێبوونی خوالێخۆشبوو مەهسا (ژینا) ئەمینی، ناویان ژینایە، کە تۆمار کراوە و لە پارێزگای کوردستان، ناوی 2 هەزار و 18 کەس بە فەرمی تۆمار کراوە، زینا تۆمار کراوە و جێگای سەرنجە کە 616 کەس بە ناوی ژینا لە شاری تاران هەن کە بە فەرمی و یاسایی لەلایەن نووسینگەی تۆمارەوە تۆمار کراون.

بۆیەش دروست نییە کە نوێنەرێکی تایبەتی نەتەوەیەکگرتووەکان بە بێ لێکۆڵینەوە و دۆکیۆمێنتی تەواو وەها بڕیارێک دەربکات. هەر لەمبارەوە چەندین کتێب و لێکۆڵینەوە نووسراوە و ئەنجام دراوە کە دەتوانرا لەلایەن نوێنەری نەتەوەیەکگرتووەکانەوە کەڵکی لێوەربگیردرێت.

هەروەها پێویستە نوێنەری نەتەوەیەکگرتووەکان لێکیبداتەوە کە لەسەر چ بنەمایەک و دۆکیۆمێنتێک گەیشتۆتە ئەم بڕیارە.

سەرچاوە: ڕۆژنامەی شەرق