کوردپرێس، تەواوی ئاینەكانی دونیا دوو رەهەندی جودا بەڵام وابەستەیان هەیە، وەک چۆن مرۆڤ لە رۆح و جەستە دروست بووە، تەواوی ئایدیۆلۆژیا میسالییەكانیش وەهان، مەحویی عاریف كاری بەو رەهەندە نییە كە لە سنووری حەڵاڵ و حەرام و خیلافاتی ئاینزاكان و پیاوانی شەریعەتدا رەنگ دەداتەوە، مرۆڤی ماددی، یا ئافرێنراوێک كە تەنها لە هەستەكانی جەستەدا مرۆڤ بوون كورت دەكاتەوە، هیچ كات بەو كۆدانە ناگات، هەرگیز سەری لێ دەرناكات، چوونكە ئەمە رەهەندی ئەوینە، موڵكی ئەهلی دڵە، مەحەببەتە.

لە كن من ئەسڵی نییە و نەبووە عەیشی تەنها خۆش

نییە بەهەشتی خودا هەم بەبێ ئەحیببا خۆش

مەحەببەتیش لە دەرەوەی بازنەی مەحەببەتی خودا شتێک نییە ئەرزشی هەبێت، مەگەر مەحەببەتی ئافرێنراوەكانیش لە مەحەببەتی خوداوە خوێنی گرتبێت، ئەم رەهەندە كیمیاگەری دەوێت، مەحوی دەوێت، ئەو لەو كیمیاگەرە مەجازیانە نییە كە كاری ئاوێتە كردنی توخم و ماددەكانە، نا، كیمیاگەری راستەقینەی بلوور و شووشەكانی خاڵین لە ماددە، ئەو نەوەی ئادەم لەگەڵ مەحەببەتی زاتی حەقدا ئاوێتە دەكات، مەحوی بەرماڵێكی كردووەتە بوراق و میعراجێكمان لە فانییەوە بۆ فەنا پێ دەسازێنێت، چركە پیاسەیێكی ئیلاهیمان پێ دەكات لەم كەونەوە كە كارئەندامناسی "فیزیۆلۆژیا" هێدی هێدی درک بە وردەكارییەكانی دەكات بەرەو میتافیزیک و عەرشی گەورە كە تەنها و تەنها رۆح دەیگاتێ، ئێرە (قاب قوسین)ە، خودایە، خودایێک كە دڵی مەحویی مەزن لە نێوان پەنجەكانیدایە، خودایێک كە بە جیهانی عەقڵ پێشی بگەین، رەق تێیدەگەین، دەبێت لەو دیوی ماددەوە لە كەون بڕوانین، پەیوەندییێكی هارمۆنیانەی لە دڵەوە بە خودا دەوێت، دونیایی خاڵیە لە لۆژیک، لەم بارەدا عاریف حەوجێی بە وەرگێڕە نوقسانەكانی زمانی خودا نابێت، مەحوی لە باری توندبوونی گوێچكەڵە و سكۆڵەكانی دڵدا حەڵاڵ و حەرام جیا دەكاتەوە.

تا زوڵمەتی وجودە تەریكی لە نوری عیشق

سێبەر نەما هەتاوە، كە (مەحوی) نەما خودا

ئەم زاهیدە رۆحانییە غائیبەی قەسوەتی ئەهلی دونیا و ژاوەژاوی سیاسییەكانی و كێشمەكێشمی فەلسەفەكار و مەلاكانی، تێدەگات كە جەستە لە زەوی دروستبووە، رۆحیش لە مەلەكوتی ئاسمانەكان، ئەگەر عاریف جەستەی برسی بكات، شەونخوونی پێبكات و بەردەوام لە خەمیدا نەبێت، ئیتر رۆح لە فەزای ئەوینی خۆیدا لەنگەر دەگرێت، لە پەنا عەرشدا، بە دەوری (سیدرە المنتهی)دا دەسووڕێتەوە، لە چێژ وەرگرتن لەو جیهانە بەرزەی خۆیدا دەبێت كە لێی خەلق بووە. وەلێ بە پێچەوانەوە، ئەگەر جەستە لە قووڵایی ئارەزوودا مەلە بكات، لێوانلێو بێت لە جێبەجێ كردنی داواكارییەكانی و نوقمی ئەم جیهانە هەستیە ببێت، ئیدی جەستە لەو مەملەكەتە دەمێنێتەوە كە لێی خەلق بووە، رۆحیش لەگەڵ خۆیدا كەمەندكێش دەكات، لە دونیای ماددەدا دەیكاتە بەندە، بێگومان رۆحیش هۆگر نییە بەم بەندیخانەیە، لە ئازاری جودایی و دابڕانی ئەو جیهانەی لێی دروست بووە چریكەی لێ هەڵدەستێ، وەک بەندییێک كە سزا دەدرێت هاوار دەكات و دەقیژێنێت.

لە حینی نەزعی ڕۆحا، ڕۆحی عاشق

وتی ئۆخەی لە میحنەتخانە دەرچووم

مەحویی لووتكە لەگەڵ ئەوەدا كە تاوەكوو تواشەوە عەوداڵی كەسێک بوو بیكا بە كەس، بەڵام ویستبێتی یان نا، بووەتە مورشیدێكی مەعنەویی عاریفان، ئوستادێک بۆ موحیببان، ئاخر ئەوەی مەحوی رۆحمانی پێ هەنجن هەنجن دەكا، ئەو هێزە جادووگەرانە نییە كە لە جیناس و تەوریە و لێكچوواندنەكانیدا هەیە، ئەوە نییە كە نالی ئاسا لە ئەدەبیاتیدا پەتک دەعوا لەگەڵ هەودا دەكات، ئەوەی ئەم سەراسیما مۆتەكەییەی لە ئێمە ئاڵاندووە، ئەو نادیارییەیە كە لەو دیوی غەزەلەكانییەوە هەیە و جانی سۆفیزمیانەی بۆ پاک بوونەوە سازاندووە. وەها رەق وەقتی بە زایەع چووی خۆی دەتەزێنێت كە ئەگەر دیوانەكەی لە ئەزەلەوە هەبا، گومانمان دەبرد ئادەم بۆ چەشتنی ئەو جۆرە لە سووتانی تەوبە یەكەم دیواری گوناهی شكاندبێت.

مەگەر بەر مەوجی بەحری ڕەمەتم خا وەسفی سەتتاری

وەگەرنا زەحمەتە پابوونەوەم، نامومكینە سەترم

مەحوی پێویستی بە توێژەر و رۆژنامەنووس و دكتۆرەكانی زانكۆ و شرۆڤە و ئەدیبەكان نییە بۆ ئەوەی نەمر بێت، حەقی ئیخڵاس لە سنگی ئەواندا سەوز نابێت، بەڵكوو لە زمانی ئەواندا گیان دەدا، ئەو بە قانونی تەجەننوب روودەكاتە سارا و لە (بولوەقت)ێک كات دەخوازێ، هارمۆنییانە دەمی پڕ دەكات لە یاخودا، یاخودا، خوێنی خۆی دەكاتە حەرف و بۆ پەلپەل كردنی سبحەی دەنووسێت و بۆ وادەی لیقا ئاه و واوەیلا دەكات، مەحویی گەورە دەزانێت بوونەوەری جیهانێكی دیكەیە، تیرێژی ئەو رووحانەیە كە چوون بۆ خەبەر پرسین و بێ خەبەر كەوتن، خاكی بەرپێی یارێكی خۆبەزلزانە، بێباكە لە ئافاتەكانی زیندەگی، بێباكە لە خەراباتی دونیا، كاری ئەو ئەوەیە ئێمە بۆ سەردەمێكی دیكە ببات، ئەوەی بەلاوە گرنگە دونیایێكی دیكە بە ئێمە بناسێنێ و تابلۆی ئەبەدییەت لەوێوە بۆ ئێمە بهێنێتەوە.

دونیا تیا ترۆیە، مەوەستە تیا، بڕۆ

كێ مایەوە تیا كە نەبووبێ تڕۆ

کۆدی هه‌واڵنێر: 60113